SUĐENJE OSMORKI AIRBUSA: “AKO IZGUBIMO, EVROPA SE VRAĆA UNAZAD” Esther Ortiz

“Hiljade nas je, ne samo osam,” pjevali su u sali Marcelino Kamačo (Marcelino Camacho), koja je dobila ime po istorijskom osnivaču Radničke komisije (CCOO ili Radnička komisija na BCMS) Konfederacije sindikata Španije.

Pozdravljali su takozvanu “Osmorku Airbusa” – Tomasa Garsiu (Tomás García), Enrikea Gila (Enrique Gil), Rodolofa Mala (Rodolfo Malo), Hoze Alkazara (José Alcazar), Raula Fernandeza (Raúl Fernández), Armanda Barka (Armando Barco), Džeronima Martina (Jerónimo Martín) i Edgara Martina (Edgar Martín) – koji su bili na pozornici tokom događaja organiziranog 19. januara 2016. godine u Madridu u povodu odbrane prava na štrajk.

Osmorci Airbusa su se pridružili eminentni simpatizeri sindikalnog pokreta i svijeta pisaca i muzičara na događaju organiziranom 19. janaura 2016. godine u Madridu u povodu odbrane prava na štrajk.
(Fran Lorente/CCOO Madrid)

Svaki od ovih osam sindikalaca se suočava sa zatvorskom kaznom od osam godina i tri mjeseca zatvora zbog “nasilnog ponašanja” i “napada na pravo na rad” tokom štrajka, održanog 29. septembra 2010. godine, protiv mjera štednje i izmjena i dopuna zakona o radu koji je usvojila socijalistička vlada Hozea L. Rodrigeza Zapatera (José L. Rodriguez Zapatero).
Dok su se protesti održavali širom zemlje, nekoliko stotina radnika je stražarilo na kapijama fabrike Airbus u madridskom predgrađu Getafe.

“Kada sam stigao pred fabriku, nacionalna policija i snage za kontrolu reda su već bile na kapiji”, nedavno je rekao glasnogovornik Osmorke Airbusa, Alkazar (Alcázar) grupi novinara Evropske federacije sindikata javnih usluga (EPSU).

“Atmosfera je bila izuzetno napeta, a ja sam se plašio da bi se moglo desiti nešto veoma loše.”

Bio je u pravu. Snage za kontrolu reda su napunile svoje puške i ispalili su sedam hitaca u zrak. U nastaloj panici, protestanti su nastojali pobjeći tražeći sklonište u fabrici; nekoliko ih je bilo ranjeno.

Narednog dana, štrajkači su optuženi za napad na snage za kontrolu reda, a osam sindikalaca je optuženo prema članu 315.3 Krivičnog zakona Španije, koji predviđa zatvorsku kaznu za sindikalce koji učestvuju u blokadi. Ovo je prvi put da se ovaj zakon primjenjuje od 1972. godine, dok je Španija još uvijek bila pod diktaturom Generala Franka (Franco).

Osam osoba čeka početak suđenja, zakazanog za 9. februar 2016. godine, ali realno stanje je da se više od 300 radnika u Španija suočava sa kaznom zatvora prema ovom istom zakonu. Pet članova sindikata Unión General de Trabajadores (UGT) već izdržava zatvorsku kaznu zbog učešća u štrajku.

Kao odgovor na neprestane napade na sindikate, dvije najveće konfederacije radnika u Španiji – CCOO i UGT – vode kampanje pod nazivom La huelga no es delito ili “Štrajkovati nije krivično djelo”.

Na događaju održanom 19. januara je učestvovalo nekoliko sindikalnih lidera iz cijele Evrope i Južne Amerike, uključujući Rudija De Leuva (Rudy De Leeuw), predsjednika Evropske konfederacije sindikata (EKS).

Luka Visentini (Luca Visentini), generalni sekretar EKS-a je poslao video poruku i pisanu izjavu u kojoj je rekao: “Pravo na štrajk je fundamentalno pravo i u Ustavu Španije. Štrajkovati nije krivično djelo, biti član sindikata nije krivično djelo – pa zašto onda organi vlasti pokreću ovaj sudski postupak? Treba odbaciti ove optužbe prije no što ova smiješna priča dođe do suda.”

Visentini je takođe opisao primjenu člana 315.3 kao “neprihvatljivu” dok je oštro kritikovao vladu Španije što traži “66 godina zatvora za grupu radnika koji su mirno koristili svoje pravo na štrajk.”

Zakon iz doba Franka predviđa obaveznu kaznu zatvora za sindikalce koji su optuženi prema odredbi ovog člana. Nešto potpuno suprotno, u španskom zakonu, seksualni prestupnici i oni optuženi za teške napade mogu dobiti tek dvije godine zatvora, te izbjeći služenje ove kazne.

Značaj suđenja Osmorki Airbusa nije izbugio na važnosti unutar španskog sindikalnog pokreta, a da ne pominjemo kod svih onih koji se suočavaju sa zavorskim kaznama.

“Evropa nas gleda, jer ako izgubimo, cijeli kontinent će krenuti unazad. Ali, ako dobijemo i dalje postoji tračak nade,” rekao je Alkazar emotivno pred prepunim auditorijem 19. januara. Auditorij je odgovorio gromoglasnim aplauzom i klicanjem: “Oni su sindikalci, ne kriminalci”.

Razbijanje štrajka i smiješni zakoni

Ali pravo na štrajk su “takođe umanjile druge prakse, kao što su razbijanje štrajka i određivanje izuzetnog minimalnog broja osoba,” podsjetio je Džejmi Cedrun (Jaime Cedrún) iz CCOO.

Cedrun predvodi pregovore u postojećem sporu sa kompanijom Coca-Cola zbog ukidanja 1.230 od 4.200 radnih mjesta u nekoliko fabrika u Španiji, a najviše u fabrici Fuenlabrada (Madrid). U junu 2014. godine, Vijeće za socijalna pitanja Nacionalnog suda u Madridu je proglasilo plan viška radne snage nevažećim, jer krši pravo na štrajk.

Coca-Cola, ipak nastavlja da ignoriše ovu odluku koja obavezuje kompaniju da “vrati radnike na njihova radna mjesta pod istim uslovima zapošljavanja koje su uživali prije otpuštanja”.

I Kandido Mendez (Both Cándido) i Ignacio Fernandez Tokso (Ignacio Fernández Toxo), generalni sekretari UGT i CCOO, govorili su na događaju 19. januara o važnoj ulozi koju ima štrajk u uspostavljanju demokratije u Španiji tokom posljednjih godina Frankove diktature.

“Bio je to napredak ne samo za radničku klasu već za cijelo društvo,” rekao je Fernandez Tokso. Da španski sindikalci moraju da brane prava koja su teškom mukom izborili je izvor velikog bijesa i frustracije.

“Suočavamo se ekonomskim i socijalnim hitnim slučajevima u Španiji”, priznao je Mendez. “Rješavanje tog pitanja je ključno, ali je bitno i ukidanje člana 315.3 jer ‘štrajk’ i ‘demokratija’ predstavljaju istu vrijednost, izraženu različitim riječima”.

Za Karmela Ruiza de la Hermosu (Carmelo Ruiz de la Hermosa), generalnog sekretara UGT-Madrid, “nevjerovatno je da se nalazimo u ovakvoj situaciji 2016. godine”.

Dalje je rekao da su “pravna i medijska ofanziva na sindikalizam” usko povezani sa politikama štednje i nametanjem neoliberalnog ekonomskog modela zasnovanog na “nejednakosti i lošim uslovima rada”.

Ruiz nastavlja: “Nakon sedam godina krize, strašni strah je zahvatio radnike u Španiji: ili će izgubiti radna mjesta ili se plaše da neće naći ništa drugo.”

Džefri Vogt (Jeffrey Vogt), rukovodilac Pravnog odjela Međunarodne konfederacije sindikata (MKS), smatra da ono što vidimo u Španiji predstavlja dio globalnog trenda usmjerenog na ukidanje prava radnika.

“Pored velike nezaposlenosti, može biti riskantno da se koristi pravo na štrajk, naročito gdje ono nije dobro zaštićeno i gdje se radnici mogu zamijeniti. Takođe, poslodavci koriste kratke ugovore na određeno vrijeme ili zapošljavaju radnu snagu korištenjem većeg broja izvođača, što su načini da se oteža pravo na udruživanje, pregovaranje i štrajk.”

Ali, rekao je da to nije razlog za očaj, navodeći veliki broj uspješnih štrajkova širom svijeta, kao što je štrajk tekstilnih radnika u Kambodži koji su uspjeli osigurati povećanje minimalne plate od 10% prošlog oktobra i štrajk američkih radnika u industriji brze hrane koji su se “borili za 15 USD”.

Ali, radnici u Španiji su se usprotivili smiješnim zakonima, koje je usvojila trenutna vlada, a koji “sprečavaju radnike da se organiziraju u borbi za svoja prava, te ih parališu širenjem straha,” rekao je Fernandez Tokso iz CCOO.

“Špansko društvo se držalo defanzivno tokom krize, a došao je trenutak da se krene ofanzivno u odbrani prava, uključujuči prava na štrajk”, rekao je.

Iako se međunarodni sindikalni pokret okupio kako bi tražio od tužilaštva da odustane od krivičnog gonjenja Osmorke Airbusa, priznali su da postoji “veliki rizik od zatvorske kazne” – čak i ako predstavlja “opasan presedan u Eurozoni,” rekao je Alkazar.

Ali, presedan je već napravljen ugrožavanjem prava na štrajk prema predloženom Zakonu o sindikatu u Ujedinjenom Kraljevstvu, te predstavlja rezultat sličnih regresivnih mjera u Finskoj, Češkoj Republici i Poljskoj.

“Pravo na štrajk je široko prihvaćeno kao fundamentalno pravo, a prihvataju ih Međunarodna organizacija rada, regionalni i nacionalni sudovi, te se dugo podrazumijevalo da bez prava na štrajk nema djelotvornog prava na kolektivno pregovaranje, koje bi umjesto toga postalo kolektivno prosjačenje”, rekao je Vogt.

“Veliki broj zemalja, na zahtjev poslodavaca, traži da se ograniči pravo na štajk, kako u zakonu tako i u praksi, uključujući i u Evropi. Za MKS, odbrana prava na štrajk na nacionalnom i međunarodnom planu ima najveći prioritet”, dodao je.